بازگشت
روا يت کرده اند !
تهيه وتلخيص راوي تهيه وتلخيص راوي


که د رسال 2020 ميلادی، حوادث عجيبی را بشريت شاهد خواهد بود. آنان كه به پيش‌بينی آينده نشسته‌ اند، می‌گويند، در اين سال همه آرزوهای انسان قابل دسترسی خواهد بود و هيچ رويايی نخواهد ماند. مثل آليس در سرزمين عجايب. بپرسيد چگونه انسان‌ سرشار از آرزو، اميد، ضداميد، ياس و ... می‌تواند بی ‌رويا زندگی كند! اما حوادثی كه در اين سال‌ها رخ داده، حتی كتاب‌هايی را از رسيدن به چاپ دوم بازداشته و نويسندگانی را به بايگانی سپرده است. سرعت سرسام‌آور توليد انديشه و ابداع تكنالوژی، حيرت را از ما ربوده است. عادت كرده‌ايم كه بی‌حيرت زندگی كنيم. عجيب نيست، خود خواسته‌ايم و اين خواستن از همان جنس تحميل زمان است. در زندگی ، حوادث بی‌شماری را ديده‌ام كه شايد روزگاری از حافظه به واژه بسپارم. اما بی‌ترديد حادثه‌ 11سپتامبر 2001 ميلادی حدا قل تا اين امروز از نادرترين آن‌هاست. فروپا شی ديوار برلين، فروپا شی اتحاد شوروی، خبر دستگيری صدام، سقوط بغداد، سقوط طالبان و شايد روزی خبر دستگيری القاعده. ولی لحظه‌ای كه برج‌های شيشه‌ای فرو می‌ريخت، با شناخت از رفتار آمريكاييان و فروپاشی نمادی كه نويد جهان نو بود. به پايان مدرنيته و آغاز شكل‌گيری روابط جد يد در جامعه‌ی بين‌الملل و تئوری‌های نو در اداره‌ی جهان فكر می‌كردم. البته آتيلای قرن بيست‌ويكم در اينترنت زندگی می‌كند مجازی. ولی، با تفكری قرون وسطايی. بن‌لادن، آتيلای عصر جديد است كه جنگ برمی‌افروزد. صنعت سينما تاريخ را زنده می‌كند. هر صحنه‌ای را که بخواهی، می‌توانی تماشا كنی، از صعود تا سقوط امپراتوران و آزاد يخواهان همه در يك صفحه زندگی می‌كنند، می‌آيند و می‌روند و ما از تماشای آنان كه سرگذ شت پدران ماست لذت می‌بريم و اين لذت از جنس انسانی است و نه ضدا نسانی. هموا ره می‌خواهيم تايتانيك سقوط نكند، چنگيز در خواب كشته شود، اسب تروا به تاريخ خيانت نكند، رستم بر سهراب شمشير نكشد، هيتلر از مادر زا ده نشود و گلوله يك صرب افراطی در سارايوو سينه وليعهد اتريش هنگری را نشكافد. دوست داريم قهرمانان زنده باشند، نه از آن رو كه قهرمانان را دوست داريم بلكه از فروپاشی آ ن‌ چه ساخته‌ايم، هراس داريم. چرا نبايد در صلح زند گی كنيم در جهانی كه هيچ گلوله‌ای‌ نباشد و شايد چاقوهای هوشمندی ساخته شود كه در برابر خشونت برند گی خود را از دست بدهند و تنها ميوه و كمی نان را برش دهند. آن روز خواهد آمد اما بايد باور كنيم كه تنها چاقوها و سلاح‌های گرم و ريز و درشت انسان‌ها را نمی‌كشند. بلكه اين انسان و انديشه ضدانسانی است كه اسلحه و مرگ را ابداع می‌كند و با افتخار به نمايش می‌گذا رد و پرافتخارتر از باور هر موجود ديگری به كار می‌بندد. يكی از نمايشگاه‌های پول ‌ساز، خبر‌آفرين و پربيننده نمايشگاه سلاح در جهان است. هزاران موشك، هزاران تن بمب، هزاران مترمربع ‌زندان، هزاران كيلومتر سيم خاردار، هزاران متر طناب ‌دار و اما در روی ديگر سكه دردها يی هم درمان يافته‌اند و حيات انسان چنان گسترش يافته كه در جهان صنعتی، شهروندان بالا تراز صد و چندی سال از خستگی و كسالت خود كشی می‌كنند! نمی‌خواهند زنده بمانند، خسته شده‌اند و شايد كنجكاو كه بدانند در جهان ديگر چه خبر است. نمی توانند بی‌خبر زندگی کنند. چگونه می‌توان بی‌خبر زيست و سعادتمندان جمع كثيری در همين جهان هستند كه از بی‌خبری لذت می‌برند. و بن‌لادن هم‌ زاده‌ی همين جهان است.آرمانگرايی كه برای همه دردها يك نسخه می‌پيچيد. بمب، ترور، حمله. همه‌ی ماجرا از افغانستان شروع شد. دولت‌ها از پی هم سقوط می‌كردند و افغانستان تبديل شده بود به كشتزار بزرگ ‌ترياك، انبار اسلحه و صحنه‌ی تسويه حساب آمريكا و شوروی به اضا فه‌ی همه‌ی شركا.
اگر در اسپانيا همه‌ی چپ‌ها گردآمد ند تا فاشيست‌ها را بركنار كنند و ناكام ماندند، در اين سو همه‌ی جوانان پرشور مسلمان برای كمك فراخوا نده شدند. اين جهاد اسلامی را حفاظت اطلاعات ارتش پاكستان با سرمايه‌ی عربستان سعودی سازماندهی می‌كرد. بنابراين افغانستان به صحنه‌ای برای نبرد رهايی‌بخش تبديل شد تا سال 2002 كه طالبان فرو ريختند. 22 سال جنگ. آ مدن و رفتن‌ها چنان عادی شده بود كه كسی نام رئيس جمهور را ياد نمی‌گرفت. اما سناريو زمانی سرعت گرفت كه اتحاد شوروی دوران گورباچف، ارتش سرخ گرفتار در افغانستان را به مسكو فراخوا ند و صحنه را برای افغان‌ها خالي گذاشت. گروه‌های موسوم به هفت گانه جهادی به كابل تاختند ولی در كشور خويش مثل اشغا ل‌گر رفتار كردند و برای كسب پيروزی از كشته، پشته ساختند. جنگ را چنان سبعانه ادا مه دادند كه افغان‌ها آرزو می‌كردند، سرخ‌ها بازگردند و سرخ‌ها هم ديگر نبود ند. اتحاد شوروی منحل شده بود و اين آغاز نبردی بود كه به ظهور طالبان منجر شد. چرا که مجددی، گيلانی، مسعود، حکمتيار ، رباني ، سياف ، مولوي نبي ، محسني ؛ انوري ، اکبري ، حاجي قدير ، و… افغا نستان را به گورستان شخصی تبديل کرده بودند. پاکستان آرام آرام، طالبان‌ جوان و متحجر را گرد آورد، آموزش های سياسی و نظامی داد، تا قدرت را قبضه كنند و كردند. سال 1374 هرات سقوط كرد و در همان سال كابل نير . مردی با يك چشم و كمی پاي! خليفه‌ی امارات اسلامی افغانستان شد، بنام ملامحمدعمر كه تصوير را حرام كرد و خروج زنان بی‌شوهر را از خانه ممنوع. بيمارستان‌ها را برچيد و استاد يوم ورزشی كابل را به محل اعدام تبديل كرد. وقتی اعتراض کردند، گفت امکانات بدهيد! تا قربانگاه بسازيم و سرانجام مجسمه سنگی 54 متری بودا را به توپ بست كه همه‌ی آثار گذشته را پاك كند و جهان متمدن همواره تماشاگر بود مثل اين‌كه افغانستان نيست و قرار بود نبا شد. مغز متفكر اين جمع را گروهی به نام القاعده كه می‌خواست نظمی جديد در جهان خلق كند رهبرمی می‌كرد با يك سعودی ميلياردر به نام بن‌لادن و شركا. می‌گويند، آزاديخواه است، شايد بود اما دستاورد او برای افغانستان جز مرگ و تحجر و بی‌خبری ثمری نداشت. بی‌توجهی شركای گذشته بن‌لادن را آزار می‌داد. از جمله اين‌كه نمی دانست چرا ديگر از دوستان آمريكايی دوران مبارزه با روسها در افغانستان خبری نيست بنابراين برای ابراز موجوديت دست به كاری زد كه قلب جهان چند لحظه‌ای ايستاد حتی اكسيژن هم نمی‌توانست، اين محتضر را به حيات بازگرداند. با هواپيمای پر از مسافر و هزاران ليتر بنزين به قصرهاي د رآمريكا حمله كرد ند تا بخش‌های اجرا نشده قراردادهای گذشته را يادآوری کنند و در همان لحظه كه برج‌ها فرو می‌ريختند، همه به خاطر آورند كه جنگ پايان ندارد و هموا ره می‌تواند به هر بهانه‌ای و به هر بهايی آغاز شود و شد. جهان را می‌توان به پيش و پس از 11سپتامبر تقسيم كرد نه از آن جهت كه جنگی جديد به راه افتاده است بلكه برای پيامدهای حادثه‌ای که در يك روز رخ داد اما تحليل آن از سوی پرقدرت‌ ترين كشور جهان، سال‌ها به طول خواهد انجاميد. نه دوست دائمی و نه دشمن دائمی فقط منافع دائمی داريم. اين جملات معنای همه استراتژی‌های آمريكايی را تشكيل می‌دهند. بنابراين بن‌لادن منافع دائمی را به خطر انداخته بود. در كمتر از چند ماه طالبان ذوب شدند و سالی بعد نوبت صدام فرا رسيد. آنان كه برای بهره ‌وری حادثه‌ی يازدهم سپتامبراستراتژی می‌نويسند، جنگ جديد خود رامبارزه برای آزادی ناميده‌اند. ديك‌ چنی معاون بوش در اجلاس اقتصادی دا ووس- سوئيس- صريحا گفت: آمريكا در قرن گذشته برای اعاده‌ی دمكراسی در اروپا جنگيد وهزينه داد و اكنون نوبت آسياست در هزاره‌ی سوم ميلادی ! پرسش‌ها بی‌شمار است. اما افغان‌ها از شنيدن موسيقی، تماشای فيلم، حق آزادا نه رفت و آ مد در شهرهايشان و ساختن كشورشان خشنود هستند و شايد اگر مقتدی صدر به جنون قدرت مبتلا نمی‌شد، عراقی‌ها هم همين احساس را داشتند. برای جهان مهم نيست كه سلاح‌‌های كشتار جمعی عراق كجا پنهان شده است، دا رد يا ندارد؟ بلكه خبر هولناك ‌تر اين است كه گورهای دسته جمعی چند كيلومتری مثل سلاح كشتار جمعی است . مگر موشك و بمب چه می‌كنند كه طالبان نمی‌كردند؟ نفت عراق هزينه كشتار ملت عراق وملت‌های همسايه شده است بنابراين وجدان خريداران كمی خراش برداشته است تا ازهر جايی و از هر كسی نفت نخرند. سرباز آمريكایی كه در جنگ جهانی دوم با گل د ر اروپا استقبال می‌شد چند سال بعد چنان وحشيانه رفتار كرد كه \"يانكی گوهوم\" صدای جهانی شد و ويتنام حاصل اين كارنامه و كم نبودند آزاديخواهانی كه می‌پرسيدند اين غول چرا از چراغ خارج شد؟ اما شد و اكنون آن غول می‌خواهد خود را بازسازی كند مثل آرنولد و مثل را مبو!
حدا قل اگر رهايی‌بخش نيست، اشغال گر هم نبا شد به همين دليل در برابر يك ارتش مقتدر جنگی را در 21 روز با كمتر از 100 كشته به پايان می‌برد. بخوانيد كشوری را از راه هوا چند قاره دورتر از خاك خويش اشغال می‌كند. نظم القاعده جنگ جديد آفريده است وهمه‌ی ماجرا از لحظه برخورد هواپيما‌ها به برج‌ها آغاز شده و اكنون جهانی را بار ديگر جنرا ل‌ها می‌خواهند ادا ره كنند. جنرال ها يی كه از امكاناتی كم‌نظير برخوردارند. شايد كليدی‌ترين پرسش كه به هسته‌ی اوليه طراحی استراتژی پس از 11 سپتامبر در آسيا به ويژه خاورميانه منجر شد اين بود كه با ديكتاتورها چه كنيم؟ مردا نی كه مادام العمر رئيس مردم هستند وهمواره با 99/99 درصد آرا انتخاب می‌شوند. ميليون‌ها نفر برايشان هورا می‌كشند اما در دل آرزو می‌كنند كه كاش نباشند. فرزندان خويش را برای سا ل‌های بعد آموزش می‌دهند، ‌هواپيما می‌خرند، و كاخ می‌سازند. بسياربسيار،‌ هكتار تا هكتار. مثل همين ملا محمد عمر كه پنها نی زند گی می‌كند او عاشق تساوی بود، می‌خواست همه‌ی دنيا را با يک چشم ببيند و با يك دست عدالت برقرار كند. اينان همه از چراغ قرن بيستم بيرون پريدند و ديگر جايي ندارند. و اكنون قلب جهان برای آزادی می‌تپد و آمريكا می‌خواهد اين فرمان را به يك سمفونی مورد علاقه‌ی خويش تبد يل كند. جهان از ديدن صحنه‌ی كشتار به تنگ آ مده و شرمسار است، شارون يا صدا م ، تفاوتی ندارند، مثل دو برادر هستند، با دو نام، ولی يک نوع تفکر هر دو می‌كشند، تاب آزادی را ندارند. از اين جمع اگر كسی بخواهد بماند بايد با نظم جديد و نه قاعده‌ی جديد ( القاعده) هماهنگ شود، مثل قذا فی و شايد رمز همين است كه مثل صدام قدرت تشخيص ندارند، اين بودن را ذلت می‌دانند بنابراين دست به سلاح می‌برند. اين بار حريف قدرتمند است به ازای هر گلوله 100 تن بمب و ده‌ها موشك به ميدان می‌آورد. همين است كه ديكتاتور‌ها به سرعت عروسك می‌شوند تا اسباب ‌بازی کودکان شوند. مثل سعيدالصحاف كه می‌گفت هيچ آمريكايی در بغداد نيست. آمريكاييان (مجموعه‌ی غرب‌) دريافتند كه خلا قدرت و نبود حكومت پاسخگو، زمينه‌ی رشد بن‌لا دنيسم را فراهم می‌كند. اينان عقيده دارند كه اين شرق مثل شرق سابق نيست، اتحاد شوروی يك سيستم حكومتی بود، حقوق بين‌الملل را می‌پذيرفت، عضو جامعه جهانی بود، پيمان کاهش سلاح هسته ای(پیمان سالت) امضا می‌كرد تا جهان از ترس اتمی زند گی نكند آيا می‌توان با آنان كه به مدرسه كودكان ، به سينماها حمله می‌كنند قرارداد ترك مخامصه بست؟ پاسخ غرب و آمريکا يک کلمه است: هرگز! بنابراين لحظه‌ای كه هواپيماها به برج های دوگانه اصابت كردند تاريخ يك ورق جدی خورد. آما ده شد تا با شاخص‌های جديد تغيير خود را وفق دهد. آمريكا بيش از هر حكومتی در تاريخ جنگيده است نه برای آزادی، نه برای مردم جهان، بلکه برای منافع خويش و اكنون دامنه‌ی اين منافع به آسيا اصابت كرده است و به منطقه‌ای كه قلب منابع نفت جهان است اما در اين پيكره هيچ اند يشه‌ای برای روز‌های بهتر وجود ندارد و از ياس شهروندان جز نفرت عليه آمريكا- بخوانيد تمدن غرب- محصولی به دست نمی‌آيد.
به همين دليل كسانی كه زندان می‌سازند، اسلحه می‌خرند و حقوق بشر را ناديده می‌گيرند نمی‌توانند هنجار‌های اين جهان را درك و اجرا كنند. الزامی در كار نيست از همان لحظه اين بازی آغاز شده است شايد بن لادن موفق نشده با شد كه قاعده‌ی خويش را به جهان تحميل كند، اما قاعده‌ی پيشين را نيز برهم زده است و اين بازی آتيلاوار از هر سو می‌تواند گسترش يابد، هر لحظه، به هرجا. طنز تلخی است اما بن لادن افغا ن‌ها را از شر طالبان رها کرد و عراقی‌ها را از شر صدام. ا شغال حتی به واژه، ضد اند يشه‌ی آزاديخواهی است، ولی ا فغان‌های مستاصل چاره‌ای جز اين نداشتند و اکنون می‌توانند ثابت کنند آينده را چگونه می‌خواهند بسازند. بن لادن شايد نمی‌خواست و شا يد نتوانست قاعده‌ی خويش را مديريت کند و کنترل از دستانش خارج شد. اکنون توان رسانه‌ای و نظامی غرب قدرت واکنش را از او سلب کرده است و وا ژه ی تروريسم لرزه بر اندام می‌اندازد. بن لادن بخواهد هم نمی‌تواند جنگی برای رهايی جهان از شر آمريکا به راه اندا زد. قاعده‌ی او را جامعه‌ی جهانی پس زد. انسانی نبود و همين يک لحظه کافی بود تا سرنوشت جهان تغيير کند، زيرا آمريکا فرصت يافت تا بازی را اداره و رهبری کند. بن لادن اين روزها خيلی به 11 سپتامبر فکر می‌کند. شايد پشيمان شده است و شايد نه. فلاسفه می گويند، انسان ها دو تيره زا ده می شو ند: افلاطونی و ا رسطويی . رسته‌ی افلاطونی نمی‌توانند تغيير کنند و ا رسطوييان همواره آمادگی تغيير دارند. بن لادن افلاطونی می‌انديشد، آتيلايی رفتار می‌کند و پنهانی زند گی .
منبع : کاپوچينو
March 14th, 2005


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی